این ابزار گرافیکی، ضمن اثرگذاری سریع بر مخاطبان و کمک به یادگیری و به‌یادسپاری اطلاعات، مکانیسمی متناسب با عملکرد مغز در دریافت و تحلیل اطلاعات دارد.
اهمیت این ابزار و اثرگذاری آن، لازم می‌سازد تا تولیدکنندگان اطلاع‌نگاشت‌ها (اينفوگراف) به‌طور حرفه‌ای و علمی با توجه جدی به دو جنبه فرم یا قالب (با تأکید بر زیبایی، خوانایی، سادگی و خلاقیت هنری اثر) و محتوا (با تأکید بر وضوح، دقت، کامل بودن و درک‌پذیری)، به تولید آثار در این حوزه بپردازند.
تلاش برای کسب تجربه‌ی علمی و عملی، بررسی و مطالعه آثار موفق، حضور در مسابقات مرتبط داخلی و خارجی، و ... می‌تواند یاریگر علاقه‌مندان و فعالان برای موفقیت در این حوزه باشد.
با توجه به این‌که تولید اطلاع‌نگاشت، کاری گروهی و حاصل برایند تخصص‌های مختلف است، هیئت داوران از حضور مؤثر شرکت‌کنندگان در اولین دوره مسابقه در قالب گروهی ابراز خرسندی می‌کند و بر لزوم تداوم آن تأکید دارد.
نخستین دوره‌ی مسابقه طراحی اطلاع‌نگاشت (با تأکید بر روش نمایش آثار به‌شکل ایستا)، در فصل تابستان و از تاریخ ۲ تیر تا ۱۵ مرداد ۱۳۹۷ با موضوع جمعیت در سرشماری برگزار شد و در پایان موعد مقرر، ۳۷ اثر به دبیرخانه‌ی مسابقه ارسال شد، که این آثار توسط هیئت داوران، متشکل از دکتر مریم سلیمی، سلمان رئیس عبداللهی، محمد حداد سلیمانی و مهدی نقی‌خانی، مورد بررسی و داوری قرار گرفت و در نهایت، تعداد ۸ اثر به‌عنوان آثار برگزیده انتخاب شدند.
بررسی آثار، حکایت از شرکت افراد حقیقی و حقوقی با تخصص‌های مختلف (اعم از طراحان گرافیک، کارشناسان آماری و ...) و از سازمان‌های مختلف، از جمله مرکز آمار ایران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، و دانشگاه‌های مختلف داشت. همچنین تنوع جغرافیایی و استانی شرکت‌کنندگان، از نکات حائز اهمیت و جالب این دوره بود.
هیئت داوران ضمن یادآوری ۱۱ معیار مورد تأکید در نخستین دوره‌ی مسابقه اطلاع‌نگاشت (ساختار مناسب، اصالت و منحصر به فرد بودن، مستند بودن و استفاده از منابع معتبر و ارائه‌ی ارجاعات لازم، استفاده از آمارهای رسمی (به‌ویژه آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران)، روزامد بودن آمار و اطلاعات، درستی و دقت، ایجاز (جامع بودن و کفایت)، سهولت در انتقال اطلاعات، زیبایی و جذّابیت، ترکیب و رنگ‌بندی، ایده و خلاقیت، استفاده از ابزار و روش‌های دیداری‌سازی داده‌ها، و استفاده از عناصر و نشانه‌های ملّی و بومی)، بیان نکاتی را در خصوص آثار ارسالی ضروری می‌داند.
انتظار می‌رفت که همه‌ی آثار از معیارهای تعیین‌شده در مسابقه پیروی کنند؛ در حالی که بررسی آثار دریافت‌شده حکایت از این داشت که علی‌رغم تلاش برای رعایت درستی و دقت در محتوا و روزامد بودن آمار و اطلاعات و سعی در استفاده از آمارهای رسمی، سایر معیارها چندان مورد توجه قرار نگرفته بودند. بیش‌تر آثار، دارای ضعف‌های گرافیکی بودند و ضمن برخوردار نبودن از ایده و خلاقیت، بعضاً ویژگی اصالت و منحصر به فرد بودن را نیز نداشتند.
ضعف‌هایی همچون عدم ایجاز، عدم سهولت در انتقال اطلاعات، عدم زیبایی و جذابیت، عدم برخورداری از ترکیب و رنگ‌بندی مناسب، عدم استفاده از ابزار و روش‌های دیداری‌سازی داده‌ها، و عدم استفاده‌ی مناسب از عناصر و نشانه‌های ملی و بومی نیز در بعضی آثار، مشهود بود.
امید است شرکت‌کنندگان در دوره‌های بعدی تلاش کنند تا نکات زیر را در طراحی آثارشان مد نظر قرار دهند:
- ساختار مناسب
- برخورداری از تیتر (به‌شکلی واضح و مشخص و قابل تفکیک و تمایز از محتوای بصری و نوشتاری موجود در اثر)؛
- برخورداری از لید (در قالب ارائه‌ی توضیحی که تکمیل‌کننده‌ی تیتر باشد و به مخاطب اعلام کند که در این اطلاع‌نگاشت با چه موضوع و محتوایی مواجه خواهد بود)؛
- برخورداری از نام تولیدکننده(گان) اثر (اعم از حقیقی و حقوقی، همراه با نشان‌واره‌ی سازمان مربوط)؛
- ذکر منابع مورد استفاده در اثر؛
- خلاقیت در ساختار کلی اثر از لحاظ چیدمان، فنون مورد استفاده (مانند استفاده از عکس یا تصویرسازی بزرگ و ...)، نحوه‌ی توزیع و تفکیک محتوا، و استفاده‌ی بجا از ابزارهای بصری.
- ترکیب و رنگ‌بندی
در مبحث ترکیب و رنگ‌بندی، متأسفانه بیش‌تر آثار بدون شناخت دقیق از کاربرد و همنشینی رنگ‌ها تهیه شده بودند. در این خصوص، شناخت رنگ‌های گرم و سرد، رنگ‌های پیش‌رو و پس‌رو، استفاده‌ی منطقی و بدون افراط و تفریط از رنگ، انتخاب مناسب رنگ در جهت موضوع و هدف، و ... ضروری است.
استفاده از ابزار و روش‌های دیداری‌سازی داده‌ها
شناخت دقیق از ابزار و روش‌های دیداری‌سازی داده‌ها و استفاده از آنها به‌شکلی مرتبط و متناسب با موضوع، مورد تأکید است. آشنایی با انواع گسترده‌ی نمودار، نقشه، شجره‌نامه، جدول، آیکون، پیکتوگرام و ... و استفاده‌ی صحیح و متناسب از آنها در اثر، ضروری است.
- ایده و خلاقیت
آثار دریافت‌شده در این دوره، فاقد ایده و خلاقیت لازم بودند و در دوره‌های آینده باید با شناخت دقیق از موضوع، هدف، مخاطب و ... با ایده‌های خلاقانه و اصل غافلگیری همراه شوند.
اصالت و منحصر به فرد بودن
عدم رعایت اصالت و منحصر به فرد بودن سبب شد تا برخی از آثار که کپی بودند یا قبلاً در جای دیگری منتشر شده بودند، از مسابقه حذف شوند. لذا رعایت این موضوع برای دوره‌های بعد، مورد تأکید است.
ایجاز (جامع بودن و کفایت)
ایجاز به‌معنای جامع بودن و کفایت است و علی‌رغم این تأکید در معیارها، بعضی از آثار دچار افراط و تفریط در مقدار اطلاعات و دیداری‌سازی آنها بودند. ابعادی که اثر در آن ارائه می‌شود، به‌مثابه یک ظرف، باید از تناسب لازم با محتوای موجود در آن برخوردار باشد و شایسته نیست که محتوای ارائه‌شده در اثر، آن‌قدر زیاد باشد که مخاطب با حجم زیادی از اطلاعات جزئی و فشرده و ناخوانا روبه‌رو باشد، یا برعکس با محتوای کم و سفیدخوانی زیاد.
سهولت در انتقال اطلاعات
یکی از مهم‌ترین وظایف اطلاع‌نگاشت، ارائه‌ی اطلاعات به‌صورتی ساده و قابل فهم است. چنانچه از کدهای تصویری، رنگی یا شیوه‌های دیگر استفاده می‌شود، باید رمزگذاری آن به یاری راهنما و ... به‌شکلی باشد که رمزگشایی آن برای مخاطب آسان باشد و خود به معمایی پیچیده تبدیل نشود.
- استفاده از عناصر و نشانه‌های ملّی و بومی
استفاده از عناصر و نشانه‌های ملّی و بومی، یکی از معیارهای مورد اهمیت در این مسابقه بود، که بعضاً فهم درستی از آن نشده بود. این عناصر و نشانه‌ها باید در خدمت موضوع باشند و از آنها به‌شکلی متناسب و بنا به ضرورت استفاده شود. در برخی آثار، گرچه از این عناصر استفاده شده بود، در خدمت موضوع یا هدف نبودند.
به این ترتیب، بر اساس نظر هیئت داوران این دوره، ۸ اثر به‌عنوان برگزیده انتخاب شدند، که اسامی آنها به شرح زیر اعلام می‌شود:
- رتبه‌ی اول: عدم کسب امتیاز لازم سبب شد هیئت داوران در این دوره، هیچ‌یک از آثار را شایسته‌ی کسب رتبه‌ی اول تشخیص ندهد.
- رتبه‌ی دوم: مجموعه‌ی سه اثر غزاله وثوقی (طراح گرافیک)
- رتبه‌ی سوم: مجید گل‌میرزایی فرد (طراح گرافیک) و زهرا حرفتی (مرکز آمار ایران)
شایسته تقدیر: علی معصومی (بانک سپه)، مجموعه‌ی دو اثر سعید فیاض (مرکز آمار ایران)، مرضیه غنی‌پور (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان)، مریم حرنگ (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان زنجان)، رضا هادی‌زاده (مرکز آمار ایران).
هیئت داوران نخستین دوره‌ی مسابقه‌ی اطلاع‌نگاشت، با ابراز خرسندی از برگزاری این رقابت اثربخش، به برگزیدگان این دوره تبریک می‌گوید و مراتب سپاس و قدردانی خود را به برگزارکنندگان آن تقدیم می‌دارد. این هیئت همچنین از حمایت‌های بی‌دریغ آقای دکتر محمد نورمحمدی (رئیس پژوهشکده‌ی آمار) و زحمات آقای دکتر اشکان شباک (مدیر گروه پژوهشی پردازش داده‌ها و اطلاع‌رسانی) و اعضای کمیته‌ی اجرایی، شامل آقایان فرشید خان‌زاده، آرش پاکزاد، محمد فدایی و خانم‌ها نجمه ناظریان، محبوبه شهبازی و مرجان صادقی، تقدیر و تشکر می‌کند.
هیئت داوران - ۱۷ شهریور ۱۳۹۷
نظر شما